Nghề điêu khắc đá mỹ nghệ Ninh Vân, Hoa Lư, Ninh Bình được hình thành qua nhiều dấu mốc thời gian nhưng không hề bị phai nhạt giá trị lịch sử trong mỗi đường nét trạm trổ tinh xảo.
Nghề điêu khắc đá mỹ nghệ Ninh Vân, Hoa Lư, Ninh Bình ẩn chứa các lớp lịch sử, văn hóa trong từng công đoạn của nghề, trên từng sản phẩm, là bảo tàng sống về sinh hoạt văn hóa, đời sống tinh thần của người dân địa phương.
Hiện nay, nghề này còn có vai trò rất lớn trong đời sống kinh tế – xã hội của cộng đồng, đã góp phần quan trọng vào sự dịch chuyển cơ cấu nông thôn, chuyển từ lao động giản đơn, năng suất thấp sang lao động có kỹ năng, năng suất cao. Nghề đã tận dụng được nguồn lao động nhàn rỗi, giải quyết công ăn việc làm, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân…
Quá trình sáng tạo hoa văn
Để tạo ra một mẫu sản phẩm điêu khắc đá đẹp, phải trải qua rất nhiều quá trình sáng tạo. Đá được chạm khắc phải được khai thác tại các mỏ đá có tuổi đời cao như Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Phú Yên,… Đá ở đây có độ bền cao, khi chạm khắc hoa văn không bị nứt vỡ, dễ dàng khi chế tác.
Khi đã có nguyên liệu, thợ điêu khắc đá sẽ tiến hành tạo hình sản phẩm ở dạng thô (công đoạn ra phôi). Quá trình ra phôi được thực hiện qua nhiều công đoạn như tìm mặt phẳng tạo chân đế, xác định điểm chuẩn để tạo hình, thiết kế bản vẽ phác thảo trên giấy, sau đó vẽ hoặc in trực tiếp lên tảng đá.
Với những sản phẩm có giá trị nghệ thuật cao, người thợ phải vẽ phác thảo và làm phôi bằng đất sét trước, khi đạt đúng yêu cầu thì mới làm chính thức. Theo bản vẽ đó, người thợ sẽ tiến hành đục phôi, tạo hình sản phẩm.
Khi phôi đã hoàn thành, người thợ sẽ bắt đầu làm các chi tiết để hoàn thiện sản phẩm như: chạm khắc hình nét, trang trí hoa văn, mài và đánh bóng sản phẩm. Đây là công đoạn quan trọng bởi nó thể hiện được kỹ thuật chạm khắc đá và đôi bàn tay khéo léo của nghệ nhân. Ngoài các quy trình chung thì mỗi loại sản phẩm lại có các yêu cầu kỹ thuật cụ thể khác nhau.
Để sản phẩm có màu sắc đẹp, tinh tế, đôi khi người thợ phải nhuộm đá bằng phẩm màu kết hợp với bã chè xanh, màu chàm… Bí quyết để có màu đá đẹp phụ thuộc vào việc pha màu, tạo nhiệt độ và dùng độ đậm nhạt của màu. Các sản phẩm được nghệ nhân chế tác tinh xảo, tỉ mỉ trong từng họa tiết, thổi được trọn vẹn cái “hồn” sản phẩm.
Sản phẩm điêu khắc đá mỹ nghệ đa dạng về loại hình, phong phú về màu sắc, kích cỡ, chủng loại. Những sản phẩm có truyền thống lâu đời, gắn liền với sự phát triển của nghề chủ yếu có các loại sau:
– Sản phẩm phục vụ đời sống sinh hoạt, như đồ thờ, đèn đá trang trí, bình cắm hoa, cột đá, chân cột…
– Sản phẩm phục vụ đời sống tín ngưỡng, như: Lăng mộ đá, Mộ đá, Cuốn thư đá, Lan can đá, Tượng phật đá, Rồng đá, Đỉnh hương đá/Lư hương đá,…Ngoài ra các nghệ nhân điêu khắc đá ở Ninh Vân, Hoa Lư Ninh Bình có tài làm hai loại tượng: tượng tròn và phù điêu, song phổ biến và sở trường vẫn là tượng tròn đá. Dạng tượng tròn gồm các nhóm sau:
+ Nhóm tượng tâm linh: tượng Phật, tượng La Hán, tượng Đức Mẹ và Chúa hài đồng…
+ Nhóm tượng Chăm: nghệ nhân điêu khắc đá mỹ nghệ phục chế và chế tác tượng Chăm dưới dạng tượng tròn và phù điêu. Các tác phẩm này rất đa dạng, như: tượng chim thần, bò thần, rắn thần, tượng thần Siva, tượng Genesa, tượng vũ nữ, tượng makara hai đầu, các lá nhĩ phù điêu vũ nữ, biểu tượng linga, yoni…
+ Nhóm tượng trang trí: có hàng trăm mẫu mã và sản phẩm đủ kích cỡ nhưng chủ yếu là tượng động vật, trong đó có một số tượng gắn với đời sống tâm linh của người Việt, như: sư tử đá, cá chép đá trông trăng, rồng đá phun lửa, trâu đá, hổ đá… Bên cạnh đó, tượng tròn mang đề tài hiện đại được khai thác phục vụ nhu cầu của du khách, như: tượng chân dung thiếu nữ Việt Nam và phương Tây, tượng phỏng theo tượng của nước ngoài, tượng các nhà cách mạng, lãnh tụ…
Hằng năm, thợ điêu khắc đá ở làng nghề sản xuất được khoảng trên 100.000 sản phẩm đá mỹ nghệ các loại phục vụ nhu cầu của người dân địa phương và du khách đến tham quan, đặc biệt là Lăng mộ đá, Mộ đá, Cuốn thư đá, Rồng đá, Cổng đá và Cột đá.
Có thể nói, nghề điêu khắc đá đã mang lại cho người dân nơi đây nguồn thu nhập ổn định. Người thợ điêu khắc đá ngoài việc hành nghề còn trao truyền cho lớp kế cận. Theo truyền thống, nghề điêu khắc đá mỹ nghệ Ninh Vân, Hoa Lư, Ninh Bình được duy trì theo hình thức cha truyền con nối, truyền nghề theo hình thức cầm tay chỉ việc. Ngày nay, tính chất gia truyền này được nới lỏng do sự mở rộng phạm vi hoạt động của nghề và đặc biệt là sự thiếu hụt nguồn lao động có trình độ cao.
Các mẫu hoa văn chạm khắc đẹp
Bằng kinh nghiệm lâu năm trong nghệ chế tác đá mỹ nghệ, cơ sở chúng tôi chuyên chạm khắc các mẫu sản phẩm đẹp, từ lăng mộ đá, tượng đá, đến công trình kiến trúc đá, con giống đá,…
Được làm hoàn toàn từ đá tự nhiên nên các mẫu sản phẩm của cơ sở chúng tôi có giá trị thẩm mỹ cao và độ bền tuyệt đối. Đến với ĐÁ MỸ NGHỆ QUANG TRUNG, quý khách hàng sẽ được tư vấn tận tình về các sản phẩm Đá mỹ nghệ nổi tiếng của chúng tôi như: Lăng mộ đá, Mộ đá, Cột đá, Cuốn thư đá, Lan can đá, Rồng đá,…nghệ nhân lâu năm, giàu kinh nghiệm. ĐÁ MỸ NGHỆ QUANG TRUNG – Giá trị bền vững với thời gian!
